جمال رحمتی، کارتونیست شناختهشدهای است. او در دوران درخشان مطبوعات در دهه ۷۰ از مهمترین کارتونیستهای نشریات پرطرفداری چون همشهری، جامعه، توس، ایران، زن، توانا و… بوده است. او تاکنون چندین حایزهی داخلی و بینالمللی برنده شده است.
البته حالا او، فقط کارتونیست نیست، انیماتور است، مستندساز است و البته تدریس میکند.
اخیرا از او مجموعه تصویرسازیهایی با مضمون هفتخان رستم و ملهم از شاهنامهی فردوسی منتشر شد که مورد توجه بسیاری قرار گرفت و البته بهنظر میرسد که آقای رحمتی هم مثل برخی دیگر از هنرمندان شناختهشده مشغول مجموعهسازی برای رفتن بهسوی دنیای انافتی است.
رحمتی در گفتوگو با بیمثل مارکت، این نکته را تایید کرده است و از برنامههایاش برای دنیای انافتی و نیز مشکلات و کمبودهای این عرصه سخن گفته است.
بیمثل مارکت: جناب رحمتی مجموعهی هفتخان در اینستاگرامتان بسیار دیده شد. دربارهی این کارها بگویید؛ علاقه به شاهنامه و جهان اساطیر ایرانی در کارهای شما تا این اندازه پررنگ بود؟
رحمتی: شخصیت رستم در شاهنامه یکی از شخصیت های محبوب اساطیری ادبیات کهن ایران ما است.
مثل من، خیلی از ایرانیان رستم و داستانهای مرتبط با او را دوست دارند. البته شاید نگاه من نسبت به این شخصیت اسطورهای، نگاه شیفتهواری نباشد اما به هر حال، شخصیت رستم، برای من جذاب است. هفتخان هم که ربط ویژهای به رستم دارد، به همین دلیل برایام جذابیت دارد.
از سوی دیگر، ویژگی هفتتایی داستان هفتخان رستم در شاهنامه باعث میشد تا نتوانم این مجموعه را در میانهی راه رها کنم. به زبان سادهتر این داستان پر کشش مرا مجبور میکرد هفت نقاشی برایاش کار کنم.
از طرفی دیگر، شکل این داستان با سبک و سیاق تصویرسازیهای من هماهنگ و سازگار است.
بیمثل مارکت: کارهای شما همواره طنز تلخی داشته است اما مجموعهی تاریک بسیار تلختر و تندتر از سابقهی شما نیست؟ انگیزه این مجموعه چه بود؟ همچنان ادامه دارد؟
رحمتی: مجموعه تاریک به بخش تلخ و تاریک زندگی ما مربوط میشود. چیزی که به آن هنر گروتسک میگوییم. وهم ، ترس و مرگ از عناصر این شکل از تصویرسازی است.
گروتسک همواره هنر مورد علاقه من بوده است. اخیرا فرصتی پیش آمد تا بتوانم به شکل متمرکز به خلق این مجموعه بپردازم. بله این مجموعه ادامه خواهد داشت.
بیمثل مارکت: از نظر شما که استاد بسیاری جوانان صاحبنام کارتون و تصویرسازی هستید آیا امروز کارتون و تصویرسازی ایران در واکنش به اوضاع اجتماعی و اقتصادی، به اندازه دهههای گذشته، فعال و خلاق هست؟
رحمتی: فکر میکنم این هنرها الان، بیشتر و بهتر از دهههای پیشین تاثیرگذارند اما شکل ارائه آن متفاوت شده است. در آن دههها محوریت کار این هنرها، با نشریات بود اما حالا فضای مجازی مهم و محور است.
و البته من ارائهی کارتون را در فضای مجازی بسیار موثرتر از مطبوعات و نشریات میدانم.
بیمثل مارکت: آیا انگیزهی تبدیلکردن این مجموعهها به انافتی را دارید؟ بهنظر میرسد هم در کارهای شما و هم در کارهای بسیاری صاحبنامان تصویرسازی و کارتون، میل به ورود به عرصه انافتی، خصوصا از مسیر مجموعهسازی، پررنگ است.
رحمتی: ما هنرمندان این دوره و زمانه، ناگزیر این کار را خواهیم کرد. دنیای هنر به اینسو گرایش بیشتری پیدا خواهد کرد. زیرا که خلأ و کمبودهای اقتصادی اش را از این منبع می تواند پر کند.
بیمثل مارکت: فکر میکنید در ایران امروز، انافتی، راه هموار و کارآمدی برای کمک به اقتصاد دنیای هنر است یا چشماندازش روشن نیست؟
رحمتی: تا پیش از این در این دنیای هنری، عملا راه موثری برای کسب درآمد متوازن وجود نداشت اگر هم راه پر سودی بود شمار بسیار کمی از هنرمندان را شامل میشد و دقیقا به همین دلیل به شکل طبیعی، گرایش به انافتی که راهی برای درآمدزایی عمومیتری است، در ایران زیاد خواهد بود.
هرچند نباید نادیده گرفت که مقاومت و مخالفتهای زیادی در این زمینه وجود دارد و هر مخالفی هم دلیل خودش را دارد اما فکر میکنم گرایش به انافتی به سرعت گسترش خواهد یافت.
بیمثل مارکت: مهمترین مشکلات هنرمندان در ارتباط با ورود به دنیای انافتی چیست؟ بهنظر میرسد هنرمندان به مشاوران آگاه به این عرصه بیشاز هرچیز دیگر نیاز دارند؟
رحمتی: طبیعتا خلائی قابل توجه در این زمینه وجود دارد. بسیاری از اهالی هنر حوصله و روحیهی تبدیل آثارشان به انافتی و فروش آن را ندارند و این ضعف و کمبود نزد هنرمندان میتواند به توسط مهارت و تخصص افرادی که حوصله، وقت و توانایی این کار را داشته باشند، پر شود.
اما مشکل دقیقا این جا است که تا اینجا پیشنهادهایی که در این ارتباط ارائه شده است، پلان اقتصادی درستی نداشتهاند و همه جوانب امر در آن دیده و سنجیده نشده است.
بیمثلمارکت: در پایان، جناب رحمتی کمی از برنامههایتان بگویید. کار انیمشن را ادامه میدهید؟ از ماه تونز هم بگویید.
رحمتی: برنامه کلیام حرکت به سمت سینما است اما این کار راحت و ساده نیست ولی من سعیام را میکنم.
به شکل روتین، هماکنون انیمیشن میسازم، تصویرسازی میکنم. کارتون کار میکنم. تدریس را از امسال کنار میگذارم.برای ورود به فضای انافتی برنامه دارم.
در مورد ماه تونز باید بگویم که ایده این کار در گالری ماهزاد کرج و در همصحبتی با خانمها زهرا و مستانه فاطمی شکل گرفت. قصد داریم هسته هنرمندان کارتونیست را در کرج فعال کنیم تا منشا اثر باشد.
از وقتی که در اختیار ما گذاشتید، سپاسگزاریم.