اﻣـﺮوزه ﻣﺸﮑﻼت ﺣﻤﻞ وﻧﻘﻞ از ﻗﺒﯿﻞ مشکلات جاده، آﻟﻮدگیﻬﺎی زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ، ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺮژی، اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﺴـﺎرتﻫﺎی ﻣﺎدی و ﻣﻌﻨﻮی ﻧﺎﺷﯽ از ﺳـﻮاﻧﺢ و ﺗﺼﺎدﻓﺎت، ﻣﺸﮑﻼت ﻧﻈﺎرت و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ در ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ برون‌شهری، اﻓـﺰاﯾﺶ زﻣان‌های ﺗﻠﻒﺷﺪه و رﺷﺪ ﺳﺮﯾﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎی ﺣﻤﻞوﻧﻘﻞ آدم و کالا، ﺑﻪوﯾﮋه در ﺳﺎﻋﺎت اوج در ﮐـﻼنﺷـﻬﺮﻫﺎی دﻧـﯿﺎ و مشکلات کامیون‌‌ها ﺑـﻪ ﯾـﮏ ﻣﺸـﮑﻞ ﺟﺪی ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ.
سیستم حملونقل هوشمند یا Intelligent Transportation Systems به مجموعه‌ای از ابزارها، امکانات و تخصص‌ها، همچون مهندسی ترافیک، فناوری‌های نرم‌افزاری، سخت‌افزاری و مخابراتی اطلاق می‌شود که به‌صورت یکپارچه برای بهبود کارآیی و ایمنی در سامانه‌ی حملونقل به کار گرفته می‌شود.
سامانه‌های حمل و نقل هوشمند ITS، سامانه‌هایی متشکل از فناوری‌های نوین الکترونیک، کامپیوتر، IT، الکترو مکانیک و … هستند که در برنامه‌ریزی سامانه‌های حملونقل زمینی، امروزه نقش بسیار مهمی بازی می‌کنند.
قدمت کاربرد و برنامه‌ریزی سامانه‌های حملونقل هوشمند (ITS) به اوایل دهه‌ی ۹۰ میلادی می‌رسد که در کشورهای توسعه‌یافته، از همان زمان طراحی و گسترش این سیستم‌ها را آغاز کرده‌اند.
با توجه به توسعه سامانه‌های مختلف حمل و نقل زمینی و افزایش تقاضای حمل بار به صورت تصاعدی و مشکلات عرضه، شاخه‌های مختلف ( ITS) توانسته‌اند، تاثیرات بسیار مطلوبی در حل چالش‌های حمل و نقل برای دولت‌ها فراهم می‌آورد.
فناوری‌های سامانه‌های هوشمند حملونقل
در سامانه‌های هوشمند ترافیک فناوری‌های متفاوتی به‌کار می‌رود. از سامانه‌های اولیه‌ای مانند هدایت خودرو و سیستم کنترل چراغ‌های راهنمایی، تابلوهای اعلان ترافیک، دوربین سرعت‌سنج و سامانه‌ی خودکار شناسایی شماره خودرو گرفته تا سامانه‌های پیچیده‌تری که همزمان اطلاعات متفاوتی را از منابع متفاوت گرد‌آوری می‌کند. اطلاعاتی مانند وضع آب و هوا، وضعیت ترافیک، وضعیت جاده و …
مهمترین عملکردهای ITS
- مدیریت و بهینه سازی جریان ترافیک و روان‌سازی حرکت
- مدیریت و کنترل حوادث
- مدیریت و پشتیبانی وسائل نقلیه امدادی
- مدیریت اخذ الکترونیکی عوارض، هزینه پارکینگ، خرید و رزرواسیون بلیط و…
- مانیتورینگ و کنترل حمل و نقل سبک و سنگین
- مدیریت و ناوبری پیشرفته
- مدیریت حمل و نقل عمومی
- مدیریت و پشتیبانی عابر پیاده و …
نقش سیستم حملونقل هوشمند در یکپارچه‌سازی سیستم حملونقل
سیستم حملونقل هوشمند تنها یک ابزار یا تکنولوژی جدید نیست. ITS امکان یکپارچه‌سازی سیستم حملونقل را فراهم می‌آورد. یک سیستم حملونقل به طور کلی شبکه‌ها، وسایل نقلیه، افراد و کالاها را دربرمی‌گیرد. هر یک از اجزای سامانه‌ی حملونقل مشخصات، ارگان‌ها، و گاهی آژانس‌های جداگانه دولتی دارند. ولی فنآوری اطلاعات می‌توانند تمامی این اجزا را به صورت یک سامانه‌ی یکپارچه درآورد.
اگر اطلاعات به صورت آسان و ارزان ازسوی فناوری مدرن رد و بدل شود، سامانه‌ها امکان بیشتری برای بهینه شدن و مناسب کارکردن خواهند داشت. اما به‌عکس اگر اطلاعات در دسترس نباشد یا با تأخیر جریان یابد، کارکرد درست سامانه‌ی امکان‌پذیر نیست. تبادل اطلاعات تأثیر مستقیمی بر روی کارآمدی سامانه‌ی حملونقل دارد.
یک سامانه‌ی حملونقل با محوریت اطلاعات، می‌تواند به حل مشکلات قدیمی و کاذب موجود بین حملونقل و ارتباطات کمک کند. افراد، کالا و اطلاعات می‌توانند از یک نقطه به نقطه‌ای دیگر منتقل شوند و در موارد زیادی، برای دستیابی مؤثرتر به این هدف، یکی می‌تواند جایگزین دیگری شود. برای مثال، فرستادن یک نامه به صورت الکترونیکی سریع‌تر، ارزان‌تر و قابل اطمینان‌تر از پست کردن آن است یا شرکت در یک ویدئوکنفرانس به جای مسافرت‌کردن و حضور در کنفرانس در مکانی دیگر به مراتب ساده‌تر و اقتصادی‌تر است.
پیشرفت‌های به‌وجودآمده در فنآوری اطلاعات می‌توانند به ایجاد یک سیستم کاملاً یکپارچه برای سال‌های آینده کمک کنند.
